Profesörler Ne Kadar Aylık Alıyor?
Bir Ekonomi Öğrencisinin Gözünden: Hayal Et, Bir Profesör Olmak
Her şey bir sabah, uykulu bir şekilde gözlerimi açmamla başladı. Kahvaltımı hazırlarken, eski dostum Ahmet’le yaptığımız bir konuşma aklıma geldi. Ahmet, zamanında profesörlük yapmayı çok istemişti, ama sonra “işin maddi tarafı” yüzünden başka bir yolu seçti. “Bir profesör ne kadar maaş alır ki?” diye sormuştum ona. Ahmet, “Vallahi, o kadar da yüksek değil. Ama insanların gözüne bakınca anlamıyorsun!” demişti. İşte, bu soru kafama takıldı. Gerçekten bir profesör ne kadar maaş alıyor?
Bu yazıda, hem kendi gözlemlerimden hem de verilerden yola çıkarak profesör maaşlarına dair bir keşif yapalım. Belki de iş dünyasında fark ettiğimiz bazı gerçeklerin tersine, akademinin farklı bir dinamiği var.
Profesör Maaşları ve Gerçekler: Resmî İstatistikler Ne Diyor?
Hadi gelin, önce resmi verilere göz atalım. Türkiye’de profesör maaşları, 2023 itibariyle yaklaşık 15.000 TL ile 20.000 TL arasında değişiyor. Tabii, bu rakamlar üniversitenin bulunduğu yer ve profesörün görevdeki yılına göre değişkenlik gösterebilir. Çünkü ek ders, yönetici pozisyonları ve üniversite türü (devlet ya da vakıf) maaşları etkileyen unsurlar arasında.
Bir profesör, yalnızca ders vererek geçimini sağlamak yerine araştırmalar yapar, makaleler yazar ve öğrencilere rehberlik eder. Ek ders ücretleri de bunlara dahil. Devlet üniversitelerinde maaşlar, vakıf üniversitelerine göre genellikle biraz daha düşük olabiliyor ama ek ders fırsatları vakıflarda daha fazla olabilir. Bu yüzden bir profesörün maaşını belirleyen tek faktör, işin doğası değil.
Bir Ekonomi Öğrencisinin Gözlemleri: Prof’lar, Öğrenciler ve Üniversite Hayatı
Ben bir ekonomi öğrencisiyim, yani rakamlarla aram oldukça iyi. Ama profesör maaşları konusunda biraz daha “insan” bakış açısıyla yaklaşmam gerektiğini düşünüyorum. Çünkü birçok profesör, bu maaşı hak ettikleri kadar, bazen çok daha fazlasını da hak ediyordur. Mesela, genç yaşımda pek çok profesörü gözlemledim. Kimi profesörler işin içine girip ders anlatırken, “Vay be, bu adam 20.000 TL alıyorsa, bence hakkını veriyor” diyorsunuz. Ama bu işin arka yüzü var. Ders hazırlığı, öğrenci danışmanlığı, araştırmalar… Bunlar profesörün işinin sadece bir kısmı.
Çocukken, babamın sürekli “Bir işin patronu olmak, ona bir sürü görev verir” dediği o cümleyi hatırlıyorum. İşte profesörler de bazen o “patron” gibi çalışıyor, ama emeklerinin karşılığını alıp almadıkları konusunda kafalarındaki soru işaretleriyle kalıyorlar.
Üniversiteye Yaklaşırken: Profesör Maaşlarının Ne Kadar Gerçekçi Olduğuna Dair Bir Hikaye
Bir gün üniversiteye doğru yürürken, eski bir arkadaşım Gürkan’la karşılaştım. Kendisi de ekonomi mezunu. Sohbete daldık ve birden konu profesör maaşlarına geldi. Gürkan, “Profesör maaşları çok yüksek ya, aslında iyi para kazanıyorlar” dedi. Ama ben ona bir başka açıdan yaklaştım. Dedim ki:
“Ama biliyor musun, profesörlük sadece ders anlatmakla kalmıyor. Öğrencilere danışmanlık yapmak, akademik dergilere makale göndermek, projelerde yer almak… Bu kadar işin içine giren birinin maaşının yüksek olması gerekmiyor mu?”
Gürkan biraz duraksadı ve “Evet, haklısın” dedi. Çünkü sadece maaşlar üzerinden değil, profesörlerin çalışma saatlerini, ders hazırlıklarını ve araştırmalarını göz önünde bulundurmalıyız. Birçok profesör, akademik özgürlüklerinin bedelini her gün saatlerce çalışma ile ödüyor.
Bir Profesörün Yaşamı: Maaşlar ve Zorluklar
Gelin şimdi biraz gerçek bir yaşam hikâyesine bakalım. Prof. Dr. Emre, 52 yaşında ve 20 yılı aşkın süredir üniversitede ders veriyor. Maaşı devlet üniversitesinde 17.000 TL civarında. Ama bu rakam, sadece maaşın kendisi. Prof. Dr. Emre, her hafta en az 10 saat ders dışı çalışıyor. Öğrencileriyle birebir görüşmeler yapıyor, akademik yazılar yazıyor, araştırmalar yürütüyor ve bir yandan da bürokratik işler için zaman harcıyor.
“Günlük hayatımda belki de en az 2-3 saatimi okul dışı işlere ayırıyorum. Bir yandan makaleler yazarken, bir yandan da öğrencilere rehberlik ediyorum. Ama maaşımı düzenli olarak yatırıyorlar, en azından bu iyi. Yine de insan bazen ‘Bu kadar mı?’ diye düşünüyor.”
Emre hocanın söylediği gibi, profesörlük aslında bir yaşam tarzı, bir idealistlik meselesi. Maaş ne kadar yüksek olursa olsun, eğer yaptığınız işin değerini hissetmiyorsanız, bir noktada “Hakkım olan bu mu?” diye sorgulamaya başlıyorsunuz. Ancak yine de dediği gibi, maaş düzenli ve sabit olmalı; bu, emeklerinin karşılığı olarak en azından profesörlerin motivasyonunu sağlayan bir şey.
Sonuç: Profesör Maaşları Hakkında Ne Düşünmeliyiz?
Profesör maaşları, toplumun düşündüğünden belki de biraz daha karmaşık bir yapıya sahip. Maaşlar 15.000 TL ile 20.000 TL arasında değişiyor olabilir, ancak bir profesörün hak ettiği maaş bu rakamlardan çok daha fazlası olabilir. Çünkü onlar sadece ders anlatmıyorlar, bir ülkenin eğitim geleceğini şekillendiriyorlar. Ancak bu maaşlar, bazı profesörlerin emeklerinin tam karşılığını alamadığını düşündürüyor.
Sonuçta, profesör maaşları işin niteliği, üniversite türü ve ek gelir fırsatlarına bağlı olarak farklılık gösterebilir. Bu nedenle, maaşlar hakkında net bir rakam vermek yerine, bu işin gerçekte ne kadar zorlayıcı olduğuna dair bir farkındalık oluşturmak önemli.